Mail: Rbiagner1@gmail.com
Instagram: Rbia.gnr
- Her gün neden domates yemelisiniz? - 29 Nisan 2023
- İnsanların bekarlığı tercih etmesinin sebepleri! - 29 Nisan 2023
- Ruh sağlığını olumsuz anlamda etkiliyor! - 29 Nisan 2023
Covid- 19 pandemisi hayatlarımızı derinden sarsmışken bir yandan da maymun çiçeği vakarı ortaya çıkmıştı. Tüm bunların yanı sıra geçmişten aşina olduğumuz bazı hastalıklar da hala hayatımızda. Bunlardan biri de çocuk felci… Üstelik ABD, vaka görmeye tekrar başladı.
Artık seçeneklerimizi bilmek çok önemli. Kendimizi ve çevremizdeki insanları aşılarla ve bilgiyle koruyabiliriz. Bu yüzden aşı olup olmadığınızı tıbbi kayıtlarınıza girerek kontrol edebilirsiniz. Bir yandan da dokuz temel gerçekle bilgi sahibi olabilirsiniz.
Çocuk felci virüsü sinir sistemini ve omuriliği etkiler
Polio (çocuk felci) hızlı hareket eden bir hastalıktır. Çocuk felci virüsü, ya enfekte dışkı ile ya kontamine (saflığını kaybetmiş) su ile temas yoluyla ya da daha nadiren enfekte olmuş hapşırma ya da öksürük damlacıkları yoluyla sisteminize girebilir. Sinirlerin yalıtkan protein ve yağ tabakasına saldırır. Sinirlerin sinyal gönderip almasını engeller. İltihap omuriliğinize ve sinir sisteminize ulaştığında saatler içinde kol ve bacaklarınızda felç olma riskiyle karşı karşıya kalırsınız. Felç kalıcıdır ve solunum kaslarınızı bozabilir. Virüs ölümcül bile olabilir. Çocuk felci geçirdiyseniz ancak iyileştiyseniz, ciddi semptomlar yıllar sonra tekrar ortaya çıkabilir. Tüm bu ihtimaller göz önüne alındığında önlem alınması gereken bir durum ortaya çıkar. Kesinlikle ihmal edilmemelidir.
Çocuk felci virüsü herkese saldırabilir
Çocuk felcini bir çocuk hastalığı olarak düşünebilirsiniz, çünkü günümüzde esas olarak 5 yaşın altındaki çocukları etkilemektedir. Ancak Franklin D. Roosevelt, virüsü 39 yaşındayken kaptı. Virüs, yaştan bağımsız olarak herkesi etkileyebilir.
Enfeksiyonlar grip benzeri semptomlarla başlar
İlk başta, çocuk felci tipik bir grip gibi görünebilir; insanlarda boğaz ağrısı, ateş, yorgunluk, mide bulantısı, baş ağrısı ve karın ağrısı görülür. Hastalık ilerlerse; bacaklarınızda karıncalanma hissi, güçsüzlük veya felç ve olası menenjit (beyni ve omuriliği koruyan sıvıların ve dokuların iltihabı, genellikle baş ağrısına ve boyun tutulmasına neden olur) fark etmeye başlayacaksınız.
Çocuk felci bir zamanlar endemikti
Amerika Birleşik Devletleri’nde ilk büyük çocuk felci salgını; 1894’te Vermont, Rutland County’de meydana geldi. 132 kişiyi felç etti ve 18 ölümle sonuçlandı. Üstelik doktorlar buna neyin sebep olduğundan emin değildi. 1905 yılına kadar İsveçli bir doktor olan Ivar Wickman, hastalığın bulaşıcı olduğunu öne süren bir makale yayınladı. 1908’de virüsün kendisi tanımlandı. Amerika Birleşik Devletleri’nde hızla endemik hale geldi. Çocukların ve yetişkinlerin çok temiz olmayan göllerde, nehirlerde ve halka açık havuzlarda yıkanma olasılığının daha yüksek olduğu yaz aylarında yıllık paniğe neden oldu. Salgınlar 1940’larda arttı. Yılda 34.000’den fazla insan virüsten dolayı sakat kaldı ve binlerce kişi öldü. En kötü salgınlardan biri 1955’te New England’da meydana geldi.
Aşılar hastalığı Kuzey ve Güney Amerika’dan yok etti
Araştırmacı Jonas Salk, Ulusal İnfantil Felç Vakfı’nın (şimdi March of Dimes) finansmanıyla, öldürülen çocuk felci virüsünü kullanarak enjekte edilebilir bir aşı geliştirdi. Kendisi ve ailesi üzerinde test etti. Olumlu sonuçlar, 1954’te ABD, Kanada ve Finlandiya’da 1,3 milyon çocukta aşının büyük bir randomize (rastgele) denemesine yol açtı. O zaman, yılda 58.000 çocuk felci vakası meydana geldi. Salk’ın aşısı yaygın olarak uygulandıktan sonra, her yıl ortalama 161 vaka ortaya çıktı. 1963’te, Albert Sabin’in zayıflatılmış (zayıflamış ama ölü olmayan) bir virüs kullanan oral çocuk felci aşısı, Amerika Birleşik Devletleri’nde onaylandı. Doktorlar tarafından bir küp şeker üzerine birkaç damla ilaç olarak uygulandı. Kullanılırlığı ve etkililiği, 2000 yılına kadar dünya çapında tercih edilen aşı olmasını sağladı. Bu iki aşı sayesinde ABD, 1979’da çocuk felcini ortadan kaldırdı ve tüm Batı Yarımküre’de kökünü kazıdı. 1991 yılına kadar.
Sadece birkaç ülke hala çocuk felciyle mücadele ediyor
Çocuk felci hiçbir zaman dünyadan tamamen silinmedi. Afganistan ve Pakistan’da hala endemik yayılım var ve gezginler arasında periyodik olarak vakalar ortaya çıktı. Temmuz 2022’de New York, Rockland County’de aşılanmamış bir adam çocuk felci enfeksiyonundan felç geçirdi. Ülke dışına çıkmamıştı. Bu nedenle yetkililer, aşıyı halen oral aşı kullanan bir bölgedeki birinden kaptığına inanıyor; ağızdan aşı alan kişiler virüsü dışkılarıyla dökebilir ve enfeksiyonlara neden olabilir. Bu, 2013’ten bu yana ABD’deki ilk çocuk felci vakasıydı. Rockland ve komşu Orange County’den saflaştırılmış örneklerde bu vakayla genetik olarak ilişkili poliovirüs izleri bulunduğunda, bunun tek seferlik bir olay olacağına dair umutlar suya düştü. New York kanalizasyon sistemi…
Polio virüsüne yakalanırsanız ciddi şekilde hastalanma olasılığınız yoktur, ancak bu mümkündür
Bugün, CDC’ye göre, çocuk felci olan çoğu insanda (yaklaşık yüzde 72) herhangi bir semptom görülmeyecek. Enfekte kişilerin dörtte biri, iki ila beş gün boyunca kötü bir soğuk algınlığı veya grip gibi hissedecek ve sonra düzelecek. Ancak her 100 vakada bir ila beş kişi menenjit gibi ciddi semptomlara sahip olacak ve ilgili çocuk felci virüsünün türüne bağlı olarak 200 veya daha fazla vakadan birinde felç olacaktır.
Çocuk felcinin tedavisi yoktur
Virüsün tarihi boyunca bilim insanları çocuk felci için bir tedavi bulamadılar. Ancak birçok ülke, virüsün eninde sonunda yok olana kadar yayılmasını önleyen toplum aşısıyla onu ortadan kaldırmayı başardı.
Kendinizi çocuk felcinden korumanın en iyi yolu aşıdır
1955’te tanıtılan etkisizleştirilmiş çocuk felci aşısı son derece güvenlidir ve çocuk felcine karşı yüzde 90 etkilidir. ABD’nin 2000’den beri uyguladığı tek aşıdır. Her eyaletin, çocukların çocuk bakımına veya okula gitmesi için bir çocuk felci aşısı yaptırması gerekir. Bu nedenle zaten aşılanmış olmanız ve yeni yürümeye başladığınızda ilk aşılarınızdan biri olması çok muhtemeldir. Herhangi bir nedenle, çocukken aşılanmadıysanız, yine de üç dozluk çocuk felci aşısını yetişkin olarak alabilirsiniz. Virüse yakalanma riskiniz daha yüksekse (örneğin bir sağlık çalışanıysanız veya çocuk felci oranlarının yüksek olduğu bir yere seyahat ediyorsanız) ek koruma için destekleyici aşı alabilirsiniz.
Kaynakça:
