Samimi Düşüncenin Ölçüsü Nedir?

İnsan kendini ayrıcalıklı hissetmeyi sever. Özellikle çocukluk evresinde, herkes kendinin biricik olduğunu, anne-babasının ondan vazgeçemeyeceğini düşünmek ister.

Esasında, kendini güvende hissetmek için gerekli olan bu düşünceler, güvenli bağlanmayı sağlayarak karakter gelişimini derinden etkiler. Ancak çocuklar büyüdükçe, kendilerinin bu ayrıcalıklı konumunun ailesiyle sınırlı olduğunu, ailesi dışındaki ortamlarda değerini belirleyen başka etmenlerin olduğunu fark eder.

Çevresinden ve arkadaşlarından değer görmek için kendisi olması yeterli değildir, onların takdir edeceği şeyler yaparak değer kazanmalıdır. İşte bu sırada, kimi bireyler, kendileri olmakla diğer insanlardan daha değerli olduklarını düşünmeye başlarlar.

Eğer bireyin ailesi ve çevresi de bu düşünceyi besleyen davranışlarda bulunuyorlarsa, birey kendini herkesten üstün görür. Ona göre, ne olursa olsun, ne yaparsa yapsın, kendisi toplumsal olarak diğer insanlardan değerlidir.

Oysaki her insan hata yapar. Herkes yeteneklerinin yanında yetersizliklere de sahiptir. Herkesin zayıf noktaları vardır. İnsan olmak itibariyle, kimse diğerinden daha değerli değildir.

Dini aidiyet, dil, ırk, cinsiyet, ekonomik durum ve kültürel yapı gibi toplumsal statülerle kazanılan değerler, bu statülere ait değerlerdir; bireye ait değil.

Bireyler, kendi düşünce ve davranışlarıyla insanlar arasında değer kazanırlar. Ancak bunlar bile, toplumsal değerler olduğu için her an kaybedilebilir değerlerdir. 

O yüzden, yaşamını anlamlandırmak isteyen birey, kendi ahlaki-manevi gelişimiyle ve insanlığa faydalı olmak yoluyla değer kazanmaya bakar. Bu değeri kimse belirlemez ve bu değerleri kazanan bir daha kaybetmez.

İnsan olarak kendi değerini bilen birey, herkesin temel insani değerini de takdir eder ve alçak gönüllü olur. Etrafında kusurlu insanlar vardır. Birtakım görevleri eksik yapanlar vardır. Yeteneklerinin yetersizliği nedeniyle gücü yetmeyenler vardır. Ahlaki ve manevi değerini artırmak isteyen bireyler, eksikleri ve kusurları nedeniyle kimseyi aşağılamazlar. Düzeltebiliyorlarsa hataları düzeltir, eksikleri kapatırlar. 

Daha da güzeli, insanlara hatalarını düzeltebilecekleri yetenekler kazandırmaya çalışırlar. Kendilerinin bazı konularda diğer insanlardan daha yetenekli ve şanslı olmaları, kendi değerini bilen insanlar için bir üstünlük vesilesi değildir. Aksine onları daha anlayışlı, daha şefkatli ve daha kapsayıcı yapan bu üstün özellikleri kendilerinden ayrı bilirler. O yüzden bu özellikleri paylaşmaktan geri durmazlar ve böylece alçak gönüllü olurlar.

Alçak gönüllü düşünme, bilgi konusunda her zaman hata payı bırakmak demektir. Bir konuda uzun araştırmalar yapmak ve çok şey öğrenmek, bilinecek hiçbir şeyin kalmadığı anlamına gelmez. Her zaman yeni bilgiler ve farklı düşünceler ortaya çıkmaya devam edecektir.

Altmış yıl üzerinde çalıştığı bir konuda yanıldığını itiraf eden ilim adamları, alçak gönüllülükleri sayesinde kendi değerlerini artırırlar. Çünkü kendilerinin gerçeklere olan bağlılığı, hata yaptıklarını söylediklerinde insanların gözünde kaybedecekleri itibarlarından daha önemlidir.

Alçak gönüllü insan, kendi varoluşsal değerini bilen insandır. Kendini, bazı gelip geçici özelliklere ve sahip olduğu imkânlara ait ve bağlı hissetmez. O yüzden bu imkânlara ve özelliklere sahip olmayanları küçümsemez.

Alçak gönüllü insan, kendini olduğundan aşağı da görmez. Yapabildiklerini ve yapamadıklarını, sahip olduklarını ve olmadıklarını bilir. Yani benliği anlamında gerçekçidir. Birey, kendi varoluşsal değerini bildiği sürece, ne büyüklenecek ne de başkalarını küçümseyecektir. Yapıp edebildikleri konusunda kendine ve insanlara karşı samimi olduğu için başkalarının kendini övmesine de ihtiyaç duymaz.

Sağlıklı düşünme, bireyin kendine samimi olduğu alçak gönüllü düşünmedir. Bu da samimi düşüncenin ölçüsüdür.

Yarın: İsabetli Tahmini Nasıl Yapabiliriz?