Erdoğan: Eyalet valisi tayin eder gibi bir kişiyi getirip ülkenin başına atamanın demokrasiyle bağdaşır hiçbir yanı yok

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Bolivya Devlet Başkanı Juan Evo Morales Ayma’yı resmi törenle karşıladı. Baş başa ve heyetler arası görüşmeler sonrası ortak basın toplantısı düzenlendi.

Türkiye’nin geçen yıl La Paz Büyükelçiliğini açtığını anımsatan Erdoğan, Bolivya’nın da Ankara’da büyükelçilik açma kararı almış olmasının kendilerini memnun ettiğini, bunun süratle gerçekleşeceğine inancının tam olduğunu dile getirdi.

Bu konuda gereken her türlü desteği vereceklerini belirten Recep Tayyip Erdoğan, gelecek yıl Türkiye ve Bolivya arasında diplomatik ilişkilerin tesis edilişinin 77’nci yıl dönümünün kutlanacağını bildirdi.

Erdoğan, bu amaçla 2020’de her iki ülkede özel etkinlikler düzenleneceğini, bu etkinliklerin beşeri ilişkilerin gelişmesine katkı sunmasını temenni ettiğini ifade etti. Görüşmelerinde Karma Ekonomik Komisyonun ilk toplantısının bu yıl içinde yapılması konusunda mutabık kaldıklarını anlatan Cumhurbaşkanı Erdoğan, ekonomik ve ticari ilişkilerin son dönemde ciddi sıçrama yaşadığını belirtti.

Ticaret hacminin son 2 yılda yüzde 250 oranında bir atışla 113 milyon dolara ulaştığına değinen Erdoğan, “Sayın Morales’le bu rakamın iki ülkemiz açısından çok düşük olduğunu ve kendimize bir hedef belirlememizde fayda olduğunu ve bunun da 500 milyon dolar olarak ilk etapta belirmemizde fayda var dedik ve bunda mutabık kaldık.” ifadesini kullandı.

“İş adamları ekibiyle bizler de Bolivya’ya gitmeyi planlıyoruz”

Ekonomik ilişkilerin hukuki zeminin güçlendirilmesi, karşılıklı yatırımların artırılması ve enerji gibi sektörlerde ortak girişimlere imza atılması konularını da ele aldıklarına değinen Recep Tayyip Erdoğan, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Hidroelektrik sistemler, termik santraller, jeotermal sistemler olsun, bunun yanında güneş enerjisi olsun ve bütün bunlarla beraber bu alanda atacağımız adımlarla her iki tarafın özellikle gerek iş adamlarının ortak girişimiyle BOT sistemi olabilir veyahut da çok daha farklı bir şekilde milli bütçeye dayalı olarak olabilir, bunları da inşallah yapacağımız ilk iade ziyaretinde geniş bir iş adamları ekibiyle bizler de Bolivya’ya gitmeyi planlıyoruz.”

Savunma sanayisindeki iş birliği imkanları üzerinde durduklarını ve Bolivya ile kalkınma alanındaki iş birliğine de özel önem atfettiklerini vurgulayan Erdoğan, “TİKA tarım ve sağlık alanlarında Bolivya’da başarılı projelere imza attı. Bu desteklerimizi devam ettirme arzusundayız. Bunun için de TİKA Başkanımıza gerekli talimatları vereceğim. Bu yıl da gelecek talepler doğrultusunda kadını güçlendirme, anne-çocuk sağlığı ve tarım alanlarında projeler geliştirmemiz gündemdedir.” şeklinde konuştu.

Türkiye’nin İslam İşbirliği Teşkilatının Zirve Dönem Başkanı olduğunu, Morales’in de Latin Amerika ve Karayip Devletleri Topluluğunun Dönem Başkanı olduğunu dile getiren Cumhurbaşkanı Erdoğan, şöyle devam etti:

“İkili ilişkilerimize ilaveten bugün bölgesel ve uluslararası meseleleri de değerlendirdik. Türkiye ve Bolivya birçok konuda benzer tutumlara sahiptir. Dünyada aşırı sağın ve İslam düşmanı hareketlerin yükselişinden endişe duyduğumuzu bir kez daha dile getirmek istiyoruz. Her türlü ayrımcılığı, ötekileştirmeyi ve dışlamayı reddediyoruz. Bolivya’nın Filistin davasına, özellikle de Kudüs’ün statüsü ve Filistinli sivillerin korunmasına yönelik verdiği desteğe teşekkür ediyorum. Bunun yanında Golan Tepeleri’yle alakalı yaklaşımını da takdirle izliyoruz.”

Morales ile görüşmelerinde ele aldıkları bir diğer konunun da Venezuela olduğuna dikkati çeken Erdoğan, şunları kaydetti:

“Burada bir gerçeğin altını çizmekte fayda görüyorum, Venezuela halkı iradesini geçen yılki cumhurbaşkanlığı seçimiyle ortaya koymuştur. Venezuelalı dostlarımızın sandık başında aldıkları kararların başkaları tarafından sorgulanmasını demokrasi adına doğru bulmuyoruz. Adeta eyalet valisi tayin eder gibi hiç seçimle alakası olmayan bir kişiyi getirip bir ülkenin başına atamak, tayin etmek bunun demokrasiyle bağdaşır hiçbir yanı yoktur. Ülkelerin egemenlik haklarına, halk iradesine, demokrasiye saygı ve içişlerine karışmama ilkesi çerçevesinde Bolivya gibi Maduro yönetimini Venezuela’nın meşru hükümeti olarak tanımaya devam ediyoruz. Çözüme ulaşmak için Venezuela Hükümetiyle muhalefet ve uluslararası toplum arasında iletişim kanallarının açık tutulması gerektiğini söyledik, söylüyoruz.”

Görüşmelerinde Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin kapsamlı reformu konusu da ele aldıklarını aktaran Recep Tayyip Erdoğan, “Güvenlik Konseyi’nin demokratik ve adil bir temsile kavuşturulmasına yönelik taahhütlerimizi tekrarladık.” diye konuştu.

Konuşmasının sonunda Morales ve heyetine “Hoş geldiniz” diyen Erdoğan, görüşmelerinin iki ülke için hayırlara vesile olmasını da temenni etti.

Morales, iki ülke arasında daha fazla dostluk kurmanın önemli olduğunu dile getirerek, “Bunu başarabileceğimize inanıyorum çünkü aynı düşünceleri paylaşıyoruz ve bütünleşmede de bunu yapacağımıza inanıyorum.” diye konuştu.

Venezuela’daki gelişmeler

Türkiye’nin Venezuela ile ilgili tutumuna katıldıklarını vurgulayan Morales, “Venezuela’nın devletini, hükümetini, halkını çok iyi tanıyorum. Venezuela halkı da devrimci bir halktır. İktisadi sorunlarına rağmen bağımsızlığını ve devlet egemenliğini savunan bir ülkedir. Venezuela halkı onurunu ve kimliğini savunan bir ülkedir. Bu yüzden onları destekliyoruz.” ifadelerini kullandı.

Morales, Latin Amerika kıtasındaki halklara seslenerek, siyasi görüşü ne olursa olsun hükümetlerin askeri müdahaleyi kabul etmemeleri gerektiğini söyledi.

Herhangi bir ülkeye bir başkan tayin etmenin sömürge dönemlerinde vali tayin etmek gibi olduğuna dikkati çeken Morales, “ABD’nin eli ile Venezuela’ya başkan tayin edilmesinden hiç mutlu değiliz. Bunu onaylamıyoruz.” şeklinde konuştu.

İkili ilişkiler

Morales, Türkiye ile ticari ilişkilerin gelişmesine önem verdiklerini dile getirdi. Bolivya’nın kuruluşundan bugüne doğal kaynaklarına katma değer sağlamaya başladıklarını vurgulayan Morales, petro-kimyadan başlayarak konsorsiyumlar kurduklarını ve tarımda sanayileşmeye giderek farklı pazarlara açıldıklarını anlattı.

Morales, 2030’a kadar 41 lityum tesisi, lityum alt ürünleri için de eczacılık ve ilaç sektörü başta olmak üzere farklı tesisler kuracaklarını, Türkiye’yi de bu anlamda yatırım yapmaları için beklediklerini söyledi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bu yıl sonunda bir iş adamı heyetiyle Bolivya’yı ziyaret edeceğini hatırlatan Morales, Bolivya’daki iş insanlarıyla potansiyel ortaklıkları değerlendireceklerinin altını çizdi.

Savunma alanında iş birliği

Morales, Türkiye ile savunma sanayi konusunda da iş birliği yapmak istediklerine işaret ederek, “Özellikle kaçakçılıkla mücadele için savunma alanında iş birliğine ihtiyacımız var. Orduyla birlikte çalışarak teknoloji alımını ya da teknoloji aktarımını özellikle savunma alanında istiyoruz ve buna ihtiyaç duyuyoruz.” ifadelerini kullandı.

Bolivya Devlet Başkanı Morales ayrıca Türkiye tarafından Bolivya’ya tedarik edilen hafif kinoa tanelerini ayırma makinesinin ve bu ülkede kurulan böbrek nakil ameliyathanesi ve kadın hastanesine temin edilen anestezi cihazının Bolivya yerlilerine ve halkına katkısının yüksek olduğuna dikkati çekti.

“Sizi tanıdıktan sonra Türkiye’nin bir hayranı olduğumu söylemek istiyorum.” diyen Morales, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın dile getirdiği tüm ilkeleri desteklediğinin altını çizdi.

Morales, Bolivya’da Türk dizilerinin ve Türk Hava Yollarının (THY) çok meşhur olduğunu belirterek, 2020’nin ilk çeyreğinde Türkiye’den Bolivya’ya direkt uçuşların planlanmasının kendisini çok mutlu ettiğini sözlerine ekledi.

Türkiye-Bolivya ortak bildirisi yayımladı

Türkiye’ye resmi ziyaret gerçekleştiren Bolivya Devlet Başkanı Juan Eva Morales, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile ortak bildiri yayımladı. Bildiride, bugün Türkiye’ye resmi ziyaret gerçekleştiren Morales’in bu ziyaretinin, Bolivya’dan Türkiye’ye Devlet Başkanı düzeyinde gerçekleştirilen ilk ziyaret olması bakımından tarihi bir nitelik taşıdığı belirtildi.

Morales’in, ziyaret kapsamında Erdoğan ile bir araya gelerek küresel, bölgesel ve ikili düzeyde her iki ülkeyi ilgilendiren konuları görüştüğüne değinildi. Bildiride ayrıca iki devlet başkanının Bolivya’nın Latin Amerika ve Karayip Devletleri Topluluğu (CELAC) Dönem Başkanlığı’nı üstlendiği dikkate alınarak, Avrupa, Asya ve Latin Amerika’daki bölgesel durum hakkında geniş bir görüş alışverişinde bulunduğu aktarıldı.

Diğer taraftan iki liderin Türkiye Cumhuriyeti La Paz Büyükelçiliğinin 2018 yılı Şubat ayında faaliyete geçmesinden duyulan karşılıklı memnuniyeti paylaştığına işaret edilen bildiride, Bolivya Çok Uluslu Devleti’nin Ankara Büyükelçiliğinin açılması yönündeki çalışmalara hız verilmesinin kararlaştırıldığı kaydedildi.

Morales ve Erdoğan’ın Türkiye-Bolivya diplomatik ilişkilerinin kurulmasının 70’inci yıl dönümü olan 2020 yılında her iki ülkede özel etkinlikler düzenlenmesi konusunda niyet beyanında bulunduğu vurgulanan bildiride, “Her iki lider, yaklaşık 20 yıl önce kurulmuş olan siyasi istişare mekanizmasının 3’üncü toplantısının en kısa sürede gerçekleştirilerek ikili ilişkilerin gündeminde yer alan konuların teknik düzeyde ele alınmasını ve bir çalışma programı hazırlanmasını onaylamışlardır. Aynı şekilde, iki ülke arasındaki ticari ilişkilere ivme kazandırılması konusunda mutabık kalarak, Ekonomik ve Ticari İşbirliği Anlaşması ile kurulan Karma Ekonomik Komisyonun (KEK) ilk toplantısının bu amaçla bu yıl içinde yapılmasını kararlaştırmışlardır.” ifadesine yer verildi.

Bildiride, her iki liderin, yatırımların karşılıklı teşviki ve korunmasına ilişkin bir anlaşmanın ve aynı zamanda ülkelerinin sanayileşmesine, ekonomilerinin çeşitlendirilmesine ve ikili ticaret hacmi ile karşılıklı yatırımların arttırılmasına katkıda bulunacak diğer başka anlaşmaların müzakerelerine bir an önce başlanması konusunda mutabık kaldığı bildirildi.

Her iki liderin ticaret misyonları ve iş forumlarını teşvik etmenin yanı sıra şirket ve kuruluşları sergilere, fuarlara ve diğer ticari tanıtım faaliyetlerine katılmaya özendirdiklerine dikkat çekilen bildiride, şu ifadeler kullanıldı:

“Devlet Başkanı Morales ve Cumhurbaşkanı Erdoğan, diğerleri meyanında, turizm, demir-çelik sanayi, yenilenebilir enerji, mamul malların üretimi sektörlerini ön plana çıkararak, bilgi teatisi ve teknoloji transferine yönelik tamamlayıcı iş birliğinin geliştirilmesini kararlaştırmışlardır. Ayrıca her iki devlet başkanı, Sivil Havacılık İşbirliği Anlaşması’nın her iki ülke için de hava ulaştırması alanında bir dizi ticari olanak sunacağını göz önünde bulundurarak, söz konusu anlaşmanın kısa sürede sonuçlandırılmasını teşvik etmişlerdir. Her iki lider, küresel siyasette çok kutupluluğun ve iş birliğinin önemini vurgulamış, BM Şartı’nın temel ilke ve amaçları ve uluslararası hukukun temel ilkeleri çerçevesinde ülkelerin egemenlik haklarına saygı gösterilmesi ve iç işlerine müdahale edilmemesi yönündeki ortak tutumlarını teyit etmişlerdir.

İki lider, aşırı sağ ve İslam karşıtı hareketlerin yükselişinden duydukları endişeyi paylaşmış, temel hak ve özgürlüklerin savunulması ile her türlü ayrımcılık ve aşırıcılığın reddedilmesinin önemini dile getirmişlerdir. Yeni sınamalarla ve uluslararası barış ve güvenliğe yönelik tehditlerle başa çıkmak için çok taraflı sistemi güvence altına almak ve güçlendirmek amacıyla Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin (BMGK) daha demokratik, temsili, sorumlu ve etkili kılmak ve 21. yüzyılın yeni gerçeklerini yansıtmak üzere BMGK’nin kapsamlı reformunu destekleme yönündeki taahhütlerini yinelemişlerdir.”

Morales ve Erdoğan’ın çok taraflı sistemin ve çok taraflılığın Birleşmiş Milletlerin temelini oluşturan üç ayağın (uluslararası barış ve güvenlik, insan haklarının korunması ve geliştirilmesi ile kalkınma) gerçekleşmesi için şart olduğuna inandığı ifade edilen bildiride, Morales’in kendisine gösterilen sıcak konukseverlik için Erdoğan’a teşekkür ettiği ve Bolivya’ya davet ettiği belirtildi.