14 Mayıs 2023 Seçimlerine doğru Türkiye ve Dünya

Türkiye’de ve dünyada merakla beklenen 14 Mayıs Cumhurbaşkanlığı ve Milletvekilleri Seçimlerine iki hafta süre kaldı. 14 Mayıs’ı ve daha önemlisi seçim sonuçlarını milletçe büyük bir heyecan içinde bekliyoruz. Seçim sonuçlarına sevinecekmiyiz yoksa tekerlemede olduğu gibi “Az gittik uz gittik dere tepe düz gittik, altı ay bir güz gittik, döndük bir de arkamıza baktık ki bir arpa boyu yol gitmişiz” diyerek bir süre daha AKP iktidarı altında mı yaşayacağız? Bu sorular herkesin kafasında. Bu bakımdan seçim güvenliği çok önemli. Bu güvenlik seçimden en az bir ay önce başlayan bir süreç. Dini, etnik ve yaşam biçimleri bakımından ayrıştırılan toplumun provakasyona gelmemesi, seçimlerin barış içinde geçmesi çok önemli.

İçişleri, Ulaştırma ve Adalet Bakanlarının eskiden olduğu gibi istifa etmemeleri için ilgili yasaların değiştirilmesi, Devlet imkanlarının seçimlerde kullanılması, hatta deprem yardımlarının bulunduğu AFAD yazılı kutuların Aile ve Sosyal Güvenlik Bakanının kampanya otobüsündeki görüntülerini sosyal medyadan izlemek mümkün oldu.

İktidarı kazanacak parti/partilerin seçimlerden sonra yüksek enflasyon oranı, Türk Lirasının hızla değer kaybının hakim olduğu bir ekonomi devralacak olmaları Türkiye’nin en az altı ay daha kemer sıkma politikasına tabi olacağını gösteriyor.

Sorun sadece ekonomiyle sınırlı değil. Türkiye seçimlere doğru yol alırken dış politikada önemli gelişmeler yaşanıyor: 2016’da Şii bir din adamının Suudi Arabistan’da idam edilmesi sonucu Tahran’daki Suudi Büyükelçiliğine yapılan saldırı ve İran’daki S. Arabistan aleyhine yapılan gösteriler nedeniyle S. Arabistan, tek taraflı olarak diplomatik ilişkileri sona erdirmişti. Çin Halk Cumhuriyeti’nin girişimiyle yapılan görüşmeler sonucu 2023 Nisan ayı içinde S. Arabistan ve İran iki ay içinde diplomatik ilişki kuracaklarını açıkladılar. Çin’in bu girişimi ABD’nde temkinle karşılaşılırken İsrail’de iktidar ve muhalefet İran’ı bölgede güçlendiren bu anlaşma konusunda birbirini ağır şekilde suçladı. Böylece İsrail’in İran’ı bölgede desteksiz bırakma politikası iflas etmiş oldu.

Suriye, Türkiye’den gelen görüşme taleplerini bazı şartlar ileri sürerek reddetti. Seçim malzemesi de olabilecek barış çubuğunu kabul etmeyen Suriye  “Türkiye’nin Suriye topraklarındaki operasyonlarını sona erdirmesi, Kuzey Suriye’den çıkması ve terör örgütlerine yardımı kesmesi” gibi şartları öne sürdü. Bu şartların arkasında Suriye’ye hem ABD, onun arkasında İngiltere ve de Rusya olduğu açık. Tüm bunları değerlendirecek strateji ve bu stratejiye uygun bir dış politika saptayacak olan Dışişleri Bakanlığının eski hiyerarşik yapısına ve bilgi ve diplomasi üzerine dayalı bir dış politikaya bir an önce kavuşturulması gerekli.

ABD’ndeki gelişmeler ise tüm dünyayı yakından ilgilendiriyor. Mart 2023 içinde Amerikan ordusunda görevli 21 yaşındaki Jack Teixeira isimli yedi göbek asker kökenli bir aileden gelen bir ABD Hava Kuvvetleri mensubunun bilgisayarındaki konuşma odalarında (chat rooms) sızdırdığı gizli belgelerde Tükiye de var. Olmasak şaşırırdım. BM Genel Sekreteri, Portekiz eski Başbakanı Antonio Guterres‘in telefon dinlemelerinde, Guterres’in Rusya’yı “kayırmak amacıyla” Türkiye’ye tahıl ürünleri satmasını teşvik etmesi ve Türkiye’nin de bu ürünleri Rusya’dan satın alması için Guterres’in taraf olduğu açıklanmış. The Wall Street Journal, The New York Times ve The Washington Post gazetelerinin 17-18 Nisan 2023 tarihli sayılarından bu haberlere ulaşmak mümkün.

Diğer bir sızıntı ise Rusya’nın Wagner Grubu denilen silahlı, özel eğitimli paramiliter gücünün Ukrayna ve Mali’de kullanılmak üzere Türkiye’den silah satın almak istemesi. Bu talebe verilen bir cevap yok. Ya çok gizli ya da sonuç sızdırılmamış. Ne de olsa NATO müttefikiyiz.

2013’te Edward Snowden’ın the Guardian, the Washington ve Der Spiegel’de yayımlanan sızdırdığı bilgilerin en önemlisi ise o zamanki Alman Şanşölyesi Angele Merkel’in cep telefonuyla yaptığı görüşmelerin açıklanmasıydı. Hatta Merkel’in Obama’yı arayarak bu olayı kınadığını yabancı basından öğrenmiştik.

ABD ve İngiltere’nin İkinci Dünya Savaşı sonunda kurdukları “Beş Göz İstihbarat İttifakı” (The Five Eyes Intellegence Alliance, FVEY) ise Avustralya, Kanada, Yeni Zelanda, İngiltere ile ABD’nden oluşmuş ve yasal bir statüye kavuşması 1946’da gerçekleşmiş. Bu İttifaka 6. göz olarak Japonya da alınmış. Ancak Japonya bu İttifakta faal bir rol oynamamış. İstihbarat sızıntıları arasında Japonya hariç bu ülke liderlerinin de bulunması İttifakı tehlikeye düşürmüş.

2010 yılındaki ABD’li asker Chelsea Manning’in Wikileaks’de sızdırdığı gizli bilgiler arasında Irak ve Afganistan savaşlarıyla ilgili bilgileri hepimiz okumuştuk. Chelsea Manning’in bugün ne yaptığını araştırırken 2018’de ABD Senato seçimlerinden aday olduğu ve ameliyatla kadın cinsiyetine geçtiğini öğrendim.

Seçim sonrasında yeni bir iktidarın Türkiye’yi daha demokratik, yargının bağımsız olacağı, geçim koşullarının giderek iyileşeceği ve hak ve özgürlüklerin hakim olacağı bir konuma getireceği herkesin beklentisi oldu.

Şimdiye kadar Türkiye’de çok aksak olmayan (trafolara giren kediler ve seçim sırasında kuralların değiştirilmesi gibi düzensiz uygulamalar dışında) bir seçim geleneği vardı. Bu seçimde de halkın oylarına saygı duyulmasını, seçimlerin özgür ve adil bir şekilde gerçekleşmesini diliyorum.