Yoğun Gündeme Elmas Arası

Dünya çeşitli siyasi ve ekonomik sorunlarla uğraşırken, İsveç ve Hollanda’da Kur’an-ı Kerim yakılırken başta Türkiye olmak üzere Arap ülkeleri ve Arap Ligi bu eylemi kınarken bir Arap ülkesi de elmas sevdasında. Nasıl olmasın ki: Peşinde oldukları elmas, bir zamanlar II. Abdülhamid‘in koleksiyonuna da giren “İdolün Gözü” elması. 

Bu elmas ve diğer değerli taşlar başta II. Abdülhamid olmak üzere Osmanlı Sultanlarının koleksiyonlarına da girmiş.  Elmas, pırlantalar ve diğer seçme kıymetli taşlar çoğunlukla İngiliz Kralları ve 8 Eylül 2022’de ölen Kraliçe II. Elizabeth‘in taçları, kolyelerinde. Güney Afrika’dan 1907’de İngiliz Kraliyet ailesine (Kral VII. Edward) gönderilen Cullinan Elması (Elmasa çıkarıldığı madenin sahibi Thomas Cullinan’ın soyadı verilmiştir.) bugün dünyanın en büyük elması sayılıyor. Afrika’nın Yıldızı olarak da anılan bu elmasın en büyük parçası Kraliyet Asasında diğeri de Kraliyet Taçındadır. Hatta Kraliçenin ölümünden sonra, Güney Afrika’da elmasın iadesinin istenmesi de tartışılmış. Sonunda bu talebin mevcut ilişkiler çerçevesinde yersiz olduğu düşünülmüş. O kadar ki Güney Afrika Cumhurbaşkanı Cyril Ramaphosa ilişkiler zedelenmesin diye Prens Charles kral olunca hemen İngitere’yi ziyaret ederek Kraliyete bağlılığını teyid etmiştir.

Benim gördüğüm ilk elmaslar ise İzmirli ailemdeki kadınların yüzüklerinde ve broşlarında, bazılarının ise küpelerindeki aile yadigarı küçük boy elmaslardı. Türkiye de geleneksel olarak pırlanta ve elmas takılar özellikle nişan ve evlilikte hediye olarak rağbet gören mücevherlerdendir. Bunların çoğu aileden çocuklara geçmiştir.

Bu arada elmas ve pırlanta arasındaki farkı belirtmek gerekir; pırlanta, elmasın işlenmiş yani yüzünün yontulmuş halidir. En makbul kesim yuvarlak ve çok yüzlü kesimdir. Kanuni Sultan Süleyman‘ın Hürrem Sultana hediye ettiği armudi kesime Hollanda kesimi (Dutch Cut) denilir. Kanuni ve II. Abdülhamid mücevher yapmaları ile de tanınırlar. Hatta İdolün Gözü elmasının II. Abdülhamid tarafından satın alındığı ancak İstanbul’u terkederken Paris’te satması için verdiği yardımcısının elması “kaybettiği” rivayet edilir. 

Dünyada en iyi elmaslar, Güney Afrika, Hindistan ve Rusya’daki kömür madenlerinde çıkarılmaktadır. Elmasın işlenmesi ve piyasaya sürülmesi ise Güney Afrika, Belçika ve İsrail üçgeni içinde yapılır. Güney Afrika veya diğer ülkelerden çıkarılan elmaslar İsrail/Tel Aviv ve Belçika/Antwerp’de işlendikten sonra daha çok bu şehir ve Amsterdam’dan pazarlanır.

İdolün Gözü ise elmasa verilen isim olarak bilinmekte olup bir heykel veya idolün gözü değil. Katar Emirliğinde şeyhler arasında bu elmasa sahip olmak için şu sıralarda büyük bir mücadele yaşanmakta. Elmas 2014 yılında 48 yaşında vefat eden Şeyh Saud bin Muhammed al-Thani tarafından satın alınmış. Şeyh Saud al-Thani, dünyanın sayılı en büyük sanat koleksiyonuna sahip bir sanatsever olarak bilinir. COVİD 19 salgını öncesi Şeyh Saud al Thani’nin mirasçıları tarafından 10 milyon Dolara satılmak istenen elmas yine aynı aileden başka bir Şeyh tarafından satın alınmak istenmiş ancak satıldığı halde ilk sahipleri fikir değiştirdikleri için elmas satılamamış. Davalık olan satışa bakan mahkemeler ise İngiliz Mahkemeleri. Katarlı Şeyhler Londra’nın göbeğindeki Hyde Park’a bakan “Dudley House” olarak bilinen İngiltere’nin en pahalı evinin sahipleri. Dünyaca ünlü Ascot at yarışlarını mali bakımdan destekleyen de Katar Şeyhleri. Davaya taraf şeyhlerin sahip oldukları vakıf ve şirketler davayı şeyhler adına takip etmekteler.

Türkiye’de de Katar Emirliğinin ve genç Şeyh al-Thani’nin ismi satın aldıkları ve alacakları mülklerle ilgili basında çokca yer almakta.

Elmaslarımıza özellikle dünya sıralamasında şekli ve etrafındaki 49 adet pırlanta ile yeralan Topkapı Sarayının gözdesi Kaşıkçı Elmasına çok iyi göz kulak olalım.

Artık elmas ve pırlantanın çok pahalı olması nedeniyle “Amerikan Pırlantası” veya zirkon da denilen suni pırlantalar piyasada rağbet gören taşlar arasında. Müzelerdeki hakikileri ise hepimize ait milli değerlerimiz sayılır.

Elmaslar ve kıymetli taşlar üzerine çok da film çevrilmiştir. Bunlardan en sevdiğimin başında Sean Connery‘in oynadığı 1971’de çekilen “Diamonds are Forever” isimli James Bond filmi gelir. Aynı isimdeki şarkıyı söyleyen ise kadife sesli Shirley Bassey. Diğer bir film ise “Topkapı” filmidir. Kuşadası’nı çok seven Yunanistan eski Kültür Bakanı ve  aktrist Melina Mercuri bu filmde oynamış ve Topkapı Sarayı ile Mücevher Dairesindeki zümrüt taşlı hançer bu filmle dünya çapında tanınmışlardır. Film, hançerin Topkapı’dan çalınmak istenmesi üzerine kurgulanmıştır.

2023’de Türkiye’nin geleceğini tayin edecek olan heyecan dolu seçim sürecinde, Cumhuriyetimizin ikinci yüzyılına girerken, yoğun bir siyasi ve ekonomik gündem ülkemize ve dünyamıza hakimken arada bir bu tür konularla es vermek iyi gelebilir. 

Faydalanılan kaynaklar

*Financial Times Weekend ” Qatari Royals fight one another in court over 10 mn Dollars diamond” Kadhim Shubber, Simeon Kerr  7-8 Ocak 2023

*www.Tiffany.com

*www.queensmith.co.uk  (Hatton Gardens)